Verhalen zijn zo oud als de weg naar Rome. In de prehistorie gebruikten onze voorouders rotstekeningen; tegenwoordig zijn de mogelijkheden eindeloos en kunnen we verschillende zintuigen prikkelen om een verhaal te vertellen. Met (bewegend) beeld, audio, teksten en zelfs met Virtual Reality en Artificial Intelligence (AI). Maar wat is er zo krachtig aan een verhaal? Hoe komt het dat verhalen ervoor zorgen dat mensen sneller overgaan tot een actie of dat een boodschap veel beter blijft hangen? Hoe kun jij storytelling inzetten om je medewerkers of klanten iets te leren, in bijvoorbeeld een e-learning module, een gedragsverandering aan te moedigen of je aanbod te verkopen?
Vertel een herkenbaar verhaal
Eerst even terug naar je kindertijd. Kun je je herinneringen dat je maar geen genoeg kon krijgen van verhalen als Sneeuwwitje, Roodkapje en Repelsteeltje? Wat een avonturen! En wat dacht je van Toy Story, Finding Nemo en The Lion King? Ook Disney en Pixar weten precies hoe ze met hun verhalen miljoenen kijkers kunnen vermaken en emotioneren. Een tip van Pixar-regisseur Pete Docter: “‘Als je een verhaal vertelt of opschrijft, gebruik dan een gebeurtenis die een bepaald krachtig gevoel bij je opriep. Als je dat verhaal vervolgens doorvertelt of beschrijft, dan is het zaak dat je publiek datzelfde gevoel ervaart.” Wat hij hiermee zegt is dat de beste verhalen universeel zijn. Dat we ons massaal herkennen in een verhaal en daardoor ons verbonden en gezien voelen. Door erkenning en herkenning hangen we aan iemands lippen. Je motivatie is groter om te luisteren.
De vijf storytelling-tips van meesterverteller Pixar
- Vertel een universeel verhaal waar mensen zich in herkennen.
- Denk altijd aan je doelgroep, wat die wil weten is belangrijker dan wat jij wil vertellen.
- Ken de kernboodschap van je verhaal en wat je hiermee wilt bereiken.
- Je publiek moet zich kunnen identificeren met de ‘hoofdrolspeler’; dit hoeft niet perse een persoon te zijn, het kan ook een stad, product/dienst of gebeurtenis zijn.
- Hou het simpel en de kernboodschap in acht, weid niet uit over randzaken en vermijd jargon.
“You gotta keep in mind what’s interesting to you as an audience, not what’s fun to do as a writer.”Pixar
Wat gebeurt er precies in het brein bij storytelling?
Je kunt informatie op verschillende manieren overbrengen. Op een rationele, voorspellende en droge manier zonder enige emotie, bijvoorbeeld een opsomming van feiten of een saaie powerpoint presentatie. Of je verpakt het in een goed verhaal waardoor er zes keer meer hersenactiviteit in het brein plaatsvindt en meer zintuigen worden geprikkeld, zoals gehoor, zicht en geur. Hoe kan dit? Wat gebeurt er dan in ons brein? Verhalen maken chemische stofjes los; de spanning in een verhaal zorgt voor cortisol (waardoor je geactiveerd raakt) en door oxytocine leef je je in en voel je met mensen mee. Verhalen gaan ook (bijna) altijd over mensen en aangezien sociaal contact en samenwerken al voor de oermens van levensbelang was, gaan we hier op aan.
Zeven krachtige storytelling technieken
Je kunt storytelling in alle vormen van je communicatie gebruiken. Of het nu gaat om een presentatie voor je collega’s, een webinar voor je klanten of als onderdeel van e-learning. Er zijn verschillende technieken om storytelling in te zetten. We noemen er zeven:
- Een voorproefje: wakker bijvoorbeeld met een korte preview van een nieuwe training de nieuwsgierigheid van je medewerkers of klanten aan.
- Met humor: vertel een grap of voeg geestige elementen toe om je publiek te boeien.
- Verwondering: vertel over iets wat mensen nog nooit hebben gezien of gehoord en je hebt hun aandacht én ze vergeten het niet meer.
- Persoonlijk: geef je verhaal een gezicht, zodat je publiek zich kan inleven. Dit kan bijvoorbeeld met een personal agent.
- Metaforen: gebruik een vorm van beeldspraak om de verbeelding van het publiek aan te spreken. Bijvoorbeeld ‘Een wandelende encyclopedie’ of ‘Eerst zaaien, dan oogsten’. Maar je kunt ook van je verhaal één grote metafoor maken.
- Toekomstperspectief: goede vertellers kunnen je met hun ‘droom’ naar de toekomst doen verlangen. Denk maar aan de speeches van John F. Kennedy (“We choose to go to the Moon”) of Martin Luther King Jr (“I have a dream”).
- Tijd: begin bijvoorbeeld halverwege het verhaal, terug te blikken op een gebeurtenis in het verleden, vooruit te blikken op wat gaat komen.
Pas storytelling toe in drie stappen
Een goed verhaal brengt je passie en missie in beeld, moet uniek, authentiek en persoonlijk zijn en onderscheid je van je concurrent. Zoek altijd naar een verhaal dat dicht bij je ligt en waar je enthousiast over bent en uren over kan vertellen. Dat elk verhaal een kop, romp en staart heeft, is wel algemeen bekend. Als je een specifiek doel met je verhaal hebt, is het slim om met het einde in je achterhoofd te beginnen. Bedenk van te voren goed welke boodschap je mee wilt geven of welke actie je medewerkers of klanten moeten ondernemen. We helpen je op weg met een paar stappen:
1. Wat is je verhaal?
Een goed vertrekpunt om je (merk)verhaal te ontdekken is de missie, visie en onderscheidend vermogen van je bedrijf. Dat is de kern van ieder uniek verhaal. Zet ook het probleem dat je wilt oplossen centraal. Zet je storytelling in om bepaalde kennis over te brengen? Houd het leerdoel dan goed voor ogen; wat wil je dat de deelnemers na training kunnen of weten? Ook bij storytelling geldt: “Begin with the end in mind.” Vind je het lastig dit te formuleren? Vraag je medewerkers of klanten wat jouw bedrijf anders maakt. Is het je aanpak? Je communicatie of uitstraling? De Golden Circle van Simon Sinek kan ook uitkomst bieden; hiermee breng je in kaart wat jouw bedrijf uniek maakt.
2. Bedenk het avontuur
Huh? Avontuur? Denk je nu misschien. Ja, maar wees niet bang: het hoeft niet zo bijzonder, groots en bombastisch te zijn als de verhalen van The Lord of the Rings. Maar bij storytelling maak je altijd gebruik van een verhaallijn met een avontuur en een hoofdpersoon. Je neemt de lezer of kijker mee van punt A naar punt Z. Dit kunnen ook kleine verhalen zijn; de kunst is om in te zoomen en iets te onthullen wat van waarde is. Bijvoorbeeld hoe jezelf een bepaalde vaardigheid hebt geleerd en je van tevoren dacht dat je het nooit onder de knie zou krijgen.
3. Vertel je verhaal creatief
Prikkel meerdere zintuigen, gebruik herkenbare situaties en geef concrete voorbeelden. Gebruik korte zinnen en duidelijke, begrijpelijke woorden en laat ook af en toe stiltes vallen. Met zo’n stilte voer je de spanning van je verhaal op. Ook je gezichtsmimiek, houding, hand- en armgebaren zijn van groot belang om impact te maken met een verhaal. Afbeeldingen, animaties of andere visuele communicatie helpen om je verhaal meer tot leven te laten komen. Maak het niet té complex, want dan loop je het risico dat het leerdoel niet wordt gehaald en ze na het verhaal de kern van je boodschap hebben gemist. Er zijn tal van voorbeelden van verschillende werkvormen in e-learning.
Maak het stap voor stap eigen
Doordat we al eeuwenlang verhalen aan elkaar vertellen, is er zoveel over storytelling te vertellen. Dit blog is een puntje van de ijsberg. Wil je storytelling gaan inzetten om de kennis of vaardigheden van je medewerkers of klanten te vergroten? Begin dan klein. Verwerk het in een bericht op intranet, in een speech of in een blog op jullie website. Zet het op de agenda, moedig elkaar aan en maak het stapje voor stapje eigen. Kijk ook eens hoe andere bedrijven het inzetten. Hoe dan ook: laat deze effectieve manier van communiceren niet links liggen! Zo ga je van leren naar doen.
Storytelling toepassen in je e-learning?
Wij denken graag met je mee. Hieronder plan je gemakkelijk een afspraak in een van onze agenda’s!
